جدی‌ترین مشکلات گوشی یا لپ تاپ
لپ‌تاپ و گوشی جزو دستگاه‌هایی محسوب می‌شوند که به‌طور مداوم درحال جابه‌جایی به نقاط مختلف هستند، به همین دلیل احتمال فرسودگی و آسیب دیدگی آن ها نیز بیشتر است. با وجود تلاش سازندگان برای استحکام بخشیدن به این دستگاه‌ها، باز هم احتمال مشکلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لپ‌تاپ بسیار زیاد است. همه ما هنگام کار با گوشی یا لپ تاپ خود لحظات ناخوشایندی را تجربه کرده‌ایم که دستگاه دچار خرابی و مشکل شده است. در این نوشته به بررسی 10 مورد از این مشکلات و خلاصه‌ای از روش‌های مواجهه با آن‌ها پرداخته‌ایم.
اگر شما هم یک گوشی هوشمند یا لپ تاپ داشته باشید، می‌دانید که در هنگام کار با آن‌ها مشکلات و دردسرهایی پیش می‌آید که باید با آن‌ها کنار بیایید. اما مشکلاتی نیز هستند که بسیار جدی‌تر هستند و نباید به آن‌ها عادت کرد، بلکه باید در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به حل آن‌ها اقدام شود.
در این‌جا نشانه‌های ده مورد از جدی‌ترین مشکلاتی که ممکن است برای گوشی یا لپ تاپ شما پیش آید را بررسی می‌کنیم. در مورد راه حل‌های این مشکلات، چندان وارد جزییات نمی‌شویم اما نقطه آغاز و مسیر درست را برای رفع آن‌ها نشان می‌دهیم. در بسیاری از موارد، میان راه حل‌ها مشابهت‌هایی وجود دارد و شامل اجرای اسکن جهت یافتن بدافزارها، ریست نرم افزاری، و یا تعویض قطعات سخت افزاری می‌شود.
۱. کند شدن گوشی یا لپ تاپ
دستگاه‌های قدیمی همواره با گذر زمان کندتر می‌شوند. این یک حقیقت تلخ در دنیای دستگاه‌های الکترونیکی است اما کند شدن‌هایی که به طور ناگهانی روی دهند یا نسبت به عمر دستگاه شما غیرطبیعی به نظر برسد، مطمئنا ارزش بررسی‌های بیشتر را دارند.
اگر سرعت گوشی یا لپ تاپ شما شبیه لاک پشت شده است و چندین سال از عمر آن نمی‌گذرد، احتمالا برنامه‌ای مزاحم در پس زمینه در حال اجراست. این مشکل بیشتر در کامپیوترها پیش می‌آید، اما گاهی گریبان‌گیر گوشی‌ها نیز می‌شود. هر چیزی از بدافزار (Malware) گرفته تا یک استخراج‌کننده ارز دیجیتال ممکن است بدون اطلاع شما دسترسی روت دستگاه را در اختیار گرفته باشد.
راه حل ساده‌ای برای این مشکل وجود ندارد، اما رفع آن لازم است. اسکن کامل و دقیق با استفاده از نرم افزارهای معتبر، حذف برنامه‌هایی که نمی‌شناسید یا به آن‌ها اعتماد ندارید، و غیرفعال کردن همه افزونه‌هایی که به تازگی برروی مرورگر خود نصب کرده‌اید برای شروع بسیار خوب است.
۲. اتفاقات غیرمنتظره
اگر یک کی لاگر یا برنامه جاسوسی راهی برای نفوذ به کامپیوتر یا گوشی شما پیدا کند، ممکن است از راه‌های متفاوتی خود را لو دهد. به عنوان نمونه مشاهده اتفاقات غیرمنتظره در برنامه‌ها و سیستم عامل، به گونه‌ای که انگار یک روح در سیستم شما مشغول انجام کارهایی است.
البته اگر چنین رویدادهایی یکی دوبار رخ دهند می‌توانید فرض را بر تصادفی بودن آن‌ها بگذارید. اما اگر ادامه یافت، ممکن است قضیه جدی باشد. باز و بسته شدن ظاهرا تصادفی برنامه‌ها و اجرای گزینه‌ها بدون اینکه شما آن‌ها را انتخاب کرده باشید نشانه‌های دیگری هستند که باید جدی بگیرید.
این ابزارهای جاسوسی معمولا در مخفی ماندن خوب هستند، بنابراین ممکن است مجبور باشید دستگاه خود را به تنظیمات کارخانه برگردانید (قبل از آن باید از داده‌های خود پشتیبان بگیرید)، یا یک اسکن امنیتی کامل انجام دهید. در گوشی‌ها، اتفاقات غیرمنتظره (مانند تکرار حروف) ممکن است به خاطر مشکل تاچ صفحه نمایش باشد، بنابراین بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید تا شما را درباره اقدامات بعدی راهنمایی کند.
۳. دریافت ایمیل‌های ناخواسته
سرقت هویت انواع مختلفی دارد و بررسی این که واقعا امنیت شما مورد تهدید قرار گرفته یا نه، کار دشواری است. اما ایمیل‌های ناخواسته قطعا می‌تواند یک علامت هشدار باشد. این ایمیل‌ها ممکن است از طرف افراد یا شرکت‌هایی باشد که اسمشان را هم نشنیده‌اید و نیز ممکن است برای تایید سفارش‌های خریدی باشند که هرگز انجام نداده‌اید.
اگر شخصی از آدرس ایمیل شما برای مقاصد شوم خود استفاده می‌کند، این احتمال وجود دارد که آن شخص از برخی دیگر از اطلاعات شما نیز استفاده می‌کند. بنابراین اطلاعاتی که می‌توانید را از ایمیل استخراج کنید و آن شخص را دنبال کنید. با فرستنده ایمیل ارتباط برقرار کنید تا آن شرکت یا شخص را بشناسید (البته از هر لینکی که در ایمیل موجود است استفاده نکنید). همچنین خوب است حساب ایمیل خود را بررسی کنید و ببینید فیلتر یا قانون ارسال ایمیل خاصی وجود نداشته باشد که از آن بی خبر بوده باشید.
ضمنا می‌توانید خیلی راحت به ایمیل‌های اسپم و ایمیل‌های فیشینگ (ایمیل‌هایی که از شما درخواست ارائه اطلاعات شخصی یا مراجعه به وب سایت‌های پرداخت آنلاین و غیره) را دارند بی اعتنایی کنید.
۴. غیرفعال شدن تنظیمات سیستم
هنگامی که یک بدافزار دسترسی روت گوشی یا لپ تاپ شما را در اختیار می‌گیرد (این مساله در مورد لپ تاپ‌ها رایج‌تر است)، اغلب سعی می‌کند تنظیماتی که در صورت فعال ماندن، به شما در شناسایی آن کمک می‌کند یا مانع انجام فعالیت‌هایش می‌شود را غیرفعال کند. اگر متوجه شدید یکی از تنظیمات مهم سیستم دستکاری یا غیرفعال شده است، این احتمال وجود دارد که یک مهمان ناخوانده در سیستم شما حضور داشته باشد.
همان طور که انتظار می‌رود، ویروس‌ها بسیار مشتاق غیرفعال کردن نرم افزار ضدویروس شما هستند، بنابراین اگر نرم افزار امنیتی شما از کار افتاده است و مانند قبل کار نمی‌کند، باید بلافاصله پیگیر دلیل این مساله باشید (در سیستم‌های مبتنی بر ویندوز، اسکن کردن با نرم افزارهایی چون Microsoft Safety Scanner یا نسخه پورتابل آنتی ویروس ClamWin می‌تواند کمک‌کننده باشد).
البته این مشکل ممکن است به خاطر تغییرات خاصی در تنظیمات باشد که خودتان اعمال کرده‌اید؛ اما کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند. کمی جستجو در اینترنت می‌تواند کمک کند بدانید که قضیه نگران‌کننده است یا نه.
۵. تغییر تنظیمات برنامه‌ها
در کنار غیرفعال شدن تنظیمات، باید مراقب تغییر تنظیمات در برنامه‌ها نیز باشید. نمونه کلاسیک آن تغییر صفحه هوم مرورگر است. همچنین ممکن است تغییراتی در رابط کاربری برنامه‌ها اعمال شود یا گزینه‌های مشخصی حذف شوند یا پیغام‌هایی ظاهر شوند.
البته این مساله لزوما نگران‌کننده نخواهد بود. ممکن است توسعه دهندگان برنامه، یک بسته بروزرسانی ارسال کرده باشند و برنامه آپدیت شده باشد. اما شما باید مساله را بررسی کنید. مثلا این را بررسی کنید که می‌توانید تنظیمات را به حالت قبل برگردانید یا نه. همچنین درباره تغییرات انجام شده و معنی آن‌ها در اینترنت جستجو کنید.
در مورد گوشی‌ها، بدافزار کمتر در این دستگاه‌ها پیدا می‌شود (مگر اینکه گوشی شما اندرویدی باشد و مدام در خارج از گوگل پلی به دنبال نصب برنامه‌های خود باشید)، اما باز هم ممکن است این اتفاق بیافتد. مراقب برنامه‌هایی که دسترسی‌هایشان به طور ناگهانی تغییر می‌کند یا خصوصیات جدید درون برنامه‌ها که در پس‌زمینه و بی سر و صدا ظاهر می‌شوند باشید.
۶. پیغام‌های پاپ‌آپ پیاپی
پیغام‌های پاپ‌آپ بخشی از وب و نیز همه سیستم‌های عامل جدید هستند. هر بار بخواهید یک فایل را ذخیره کنید با آن‌ها روبرو می‌شوید. اما اگر گوشی یا لپ تاپ شبه طور ناگهانی پر از آن‌ها شد، باید مساله را بررسی کنید.
این مساله عموما در مرورگرها ظاهر می‌شود، اما ممکن است خود را در سطوح عمیق‌تر سیستم شما نیز نشان دهد. درصورت بروز این مشکل، یک بار دیگر افزونه‌هایی که برروی مرورگر نصب کرده اید را بررسی کرده و در صورت نیاز آن‌ها را حذف کنید. همچنین پاکسازی کامل داده‌های مرورگر از قبیل کش و هیستوری نیز می‌تواند کارساز باشد.
بسیاری از نرم افزارهای رایگان موبایلی به شما پیغام‌های تبلیغاتی نشان می‌دهند و این مساله‌ای طبیعی بوده و نیازی به نگرانی ندارد. اما اگر حجم تبلیغات بیش از اندازه باشد می‌تواند به خاطر این باشد که یک بدافزار دسترسی روت دستگاه شما را در اختیار گرفته است. به خصوص اگر تبلیغات به صورت پنجره‌های پنهان از طریق مرورگر شما لود شوند. طبق معمول، انجام یک بررسی کامل و دقیق برای یافتن بدافزارهای احتمالی پیشنهاد می‌شود.
۷. مشکل در بوت شدن سیستم و کرش کردن برنامه‌ها
پیش‌تر به موضوع کند شدن کلی سیستم اشاره شد. اما کرش‌ها و مشکلات پیرامون بوت شدن دستگاه که گهگاه و بدون هیچ نظمی رخ می‌دهند نیز نباید نادیده گرفته شوند. صحبت از یک یا دو بار نیست؛ منظور مشکلاتی است که هر روز یا هفته‌ای چند بار رخ می‌دهند.
متاسفانه یافتن ریشه مشکلات این چنینی که در کامپیوترها و گوشی‌ها روی می‌دهند همواره ساده نیست. ممکن است بروز این مشکلات به خاطر یک بدافزار باشد، یا قطعات دستگاه شما بیش از حد داغ شده باشند و یا یکی از قطعات در حال خراب شدن باشد و نفس‌های آخر خود را بکشد (یا اینکه به درستی نصب نشده باشد). اگر می‌توانید زمان شروع این مشکلات را به یاد آورید و سپس تغییراتی که قبل از بروز مشکل اعمال شده (نصب قطعات سخت افزاری و نصب برنامه‌ها) را بررسی کنید. به این‌ترتیب شاید مقصر این مشکلات را پیدا کنید.
ممکن است مجبور شوید سیستم عامل یا حافظه دستگاه خود را به طور کامل ریست کنید و اگر پس از آن باز هم با کرش یا مشکل در بوت شدن مواجه شدید، به احتمال فراوان، منشا مشکل سخت افزاری است و یکی از قطعات دستگاه شما درست کار نمی‌کند. در نهایت، ممکن است بخواهید به فکر ارتقای گوشی یا لپ تاپ خود باشید و یک دستگاه جدید را جایگزین کنید.
۸. خالی شدن سریع شارژ باتری
می‌دانیم که باتری‌ها با گذر زمان ضعیف‌تر می‌شوند و گوشی 4 ساله شما قرار نیست به اندازه روز اول شارژ نگه دارد. اما اگر باتری گوشی یا لپ تاپ شما در نگهداری شارژ واقعا افتضاح عمل می‌کند مساله نگران‌کننده می‌شود. اگر همراه با باتری، کارایی و سرعت دستگاه شما نیز با کاهش ناگهانی مواجه شده باشد مساله رنگ و بوی جدی‌تری به خود می‌گیرد.
ممکن است باتری دستگاه شما در آستانه از کار افتادن باشد (در این صورت ممکن است بخواهید تمامی داده‌ها و فایل‌های خود را در جایی دیگر ذخیره کنید). در حالت دیگر ممکن است برنامه‌ای ناخواسته، در پس زمینه دستگاه شما در حال اجرا باشد و از تمامی منابع سیستم شما استفاده کند (به عنوان نمونه یک بدافزار یا یک استخراج‌کننده ارز دیجیتال) اما در هر دو حالت نیاز است که اقدامی صورت دهید.
یک فرضیه دیگر این است که شاید درگاه شارژ دستگاه یا کابل شارژر دچار مشکل شده باشد و ماندگاری باتری را محدود کرده باشد. می‌توانید با مراجعه به یک متخصص از این مساله مطمئن شوید. عامل مشکل هر چه باشد، چیزی نیست که خودبخود درست شود یا حتی بدتر نشود. پس باید هرچه سریع‌تر آن را پیگیری کرد.
۹. صداهای عجیب از‌هارد دیسک
اگر‌هارد دیسک لپ تاپ شما صداهای غیرعادی تولید می‌کند، ممکن است در حال از کار افتادن و خراب شدن باشد. تشخیص این صداها از آن‌جا امکان‌پذیر است که با صدایی که همیشه به صورت عادی می‌شنیدید متفاوت است (صداهایی از قبیل تق تق یا کلیک، و یا زور زدن). ابزارهای تشخیص و عیب‌یابی مشکلات سیستم مانند برنامه رایگان DiskCheckup می‌توانند در تشخیص مشکل احتمالی کمک کنند.
حافظه‌های SSD نیز در حال حاضر در بیشتر لپ تاپ‌های جدیدتر دیده می‌شود و گوشی‌های هوشمند نیز نوع مشابهی از این حافظه را در خود دارند. این نوع حافظه‌ها در صورت بروز مشکل، مانند‌هارد دیسک صداهای مذکور را تولید نمی‌کنند. البته آن‌ها به طور کلی کمتر از‌هارد دیسک‌ها دچار مشکل می‌شوند اما همچنان ممکن است این مساله روی دهد. مشکل در ذخیره فایل‌ها یا بوت شدن سیستم علائم هشدار آمیز معمول هستند که در صورت وقوع آن‌ها باید حافظه دستگاه را بررسی کنید.
حافظه شما از هر نوع که باشد، اگر فکر می‌کنید در حال از کار افتادن است، مطمئن شوید همه اطلاعات شما در جای دیگری ذخیره شده‌اند. هنگامی که از همه اطلاعات خود پشتیبان گرفتید می‌توانید به جایگزین کردن آن با یک حافظه جدید باشید (اگر این مشکل برای لپ تاپ شما پیش آمده باشد)، یا اینکه یک دستگاه جدید خریداری کنید.
۱۰. افزایش ناگهانی حجم داده مصرفی
آیا یکی از برنامه‌های شما بیشتر از آنچه که باید حجم اینترنت شما را مصرف می‌کند؟ این هم دلیل خوب دیگری برای اینکه حواستان به میزان حجم مصرفی در گوشی یا لپ تاپ باشد. ممکن است یکی از برنامه‌های شما بیش از آنچه که باید حجم مصرف کند یا برنامه‌ای در دستگاه شما حضور داشته باشد که از آن بی خبر باشید.
بخش Task Manager در ویندوز، Activity Monitor در مک، منوی Network & Internet در تنظیمات اندروید و منوی Cellular در تنظیمات iOS به شما اطلاعات بیشتری در این باره می‌دهند. همچنین اگر برنامه‌ای بیش از سهم خود از پهنای باند اینترنتی شما استفاده کند، ممکن است ببنیید برنامه‌هایی چون اسپاتیفای یا نتفلیکس در اتصال دچار مشکل می‌شوند.
اگر برنامه‌ای را پیدا کردید که حجم اینترنتی شما را بیش از حد مصرف می‌کند، مطمئن شوید برنامه را با جدیدترین نسخه خود آپدیت کرده‌اید، تنظیمات آن را بررسی کنید (ممکن است گزینه خاصی مسئول افزایش حجم مصرفی باشد). اگر همچنان مشکل پابرجا ماند ممکن است مجبور شوید فعلا برنامه را حذف کنید. اگر برنامه‌ای به صورت مخفیانه در پس‌زمینه در حال اجراست، استفاده از نرم افزار امنیتی دستگاه اولین قدم برای مقابله با آن است.
منبع: مجله پلازا مگ